Napar przyjaźni
Zgodnie z legendą sadzonki ostrokrzewu znalazły się na ziemi dzięki dwóm boginiom. Księżyc i Chmura, chcąc zobaczyć, jak żyją ludzie zstąpiły na ziemię, gdzie zostały zaatakowane przez jaguara. Z pomocą przyszedł im starzec, który w podzięce za uratowanie życia otrzymał od bóstwa nowy,nieznany rodzaj rośliny, Napar przyrządzony z jej liści miał dawać siłę i witalność oraz zapewnić ludzką przyjaźń. Indiańska tradycja do dzisiaj nakazuje „oddać” pierwsze zalanie św. Tomaszowi, zaś zużytą yerbę spalic lub wysypać, czyli zwrócić matce-ziemi.
Zielone złoto
Początki picia yerba mate sięgają czasów prekolumbijskich.Indianie Ameryki Południowej zaparzali ją w pękatych naczyniach i pili cedząc przez zęby. Z czasem wprowadzono sposób picia przez bambusową słomkę, która była pierwowzorem dzisiejszej, metalowej bombilli. Lecznicze właściwości tajemniczego indiańskiego naparu jako pierwsi zauważyli Jezuici, którzy w połowie XVII wieku dotarli do dorzecza Parany zamieszkiwanego przez wielkich miłośników mate- Indian Guarani. Misjonarze rozpropagowali zwyczaj picia naparu w Europie, gdzie miał on stanowić alternatywę dla czarnej herbaty.
Pierwsze plantacje zaczęły powstawać na początku XX wieku na terenie Ameryki, a istotną rolę w tym procesie odegrali polscy osadnicy, którzy w 1900 roku przybyli do Tierra Colorada w Argentynie. Wśród nich był Jan Szychowski- twórca pierwszej, kompletnej maszynerii do młyna pracującego na plantacjach.
Picie mate jest szczególnie popularne w Argentynie, Brazylii, Paragwaju, Urugwaju oraz krajach Bliskiego Wschodu, jak Syria i Liban.Największe plantacje ostrokrzewu znajdują się w rodzinnym kraju tanga, a zwłaszcza w dwóch jego prowincjach- Missiones i Corrientes, gdzie określa się go mianem zielonego złota.Roczna konsumpcja Yerba Mate w Argentynie przekracza 180 kilogramów. Picie naparu jest tam tak popularne, że nawet na stacjach benzynowych stoja dystrybutory z wodą przeznaczoną do parzenia listków.
Ceremonia picia
W krajach Ameryki Południowej picu yerba mate towarzyszy swoity rytuał. Wita się nią gości, częstuje podczas uroczystości rodzinnych, stanowi nieodłączny element spotkań w gronie przyjaciół.Mistrzem ceremonii jest najczęściej gospodarz, który przygotowuje napar i jako pierwszy go wypija.Odgłos „siorbania”( w tym wypadku wskazany) oznacza, że yerba powinna być ponownie zalana i przekazana w kolejne ręce. Osoba, której podano napój wypija wszystko do dna i oddaje naczynie w ręce gospodarza nie dziękując, gdyż to oznaczałoby pominięcie w kolejnej rundzie.Mate przekazywana jest wszytskim uczestnikom spotkania, a ceremonia trwa do momentu, w którym ostatni z nich podziękuje.
Używka, która nie uzależnia
Yerba Mate w smaku przypomina słabą, zieloną herbatę z lekko pikantnym posmakiem.Ma słodkawo-ziołowy zapach.Reguluje ciśnienie krwi,pobudza trawienie, układ nerwowy i stymuluje pracę serca.Zawiera bardzo dużo witamin (m.in. A, C,E,B1, B2),soli mineralnych oraz przeciwutleniaczy wykazujących właściwości antynowotworowe.Działa korzystnie na włosy i paznokcie, obniża poziom cholesterolu, wspomaga leczenie alergii. Dzięki zawartości mateiny – unikalnej substancji zawartej wyłącznie w liściach ostrokrzewu paragwajskiego nie powoduje uzależnienia. Mateina, która jest odpowiednikiem kofeiny, ma działanie pobudzające jednak nie wywołuje drażliwości i nie utrudnia zasypiania.
Abc mate, czyli wszystko co początkujący matero wiedzieć powinien
yerba mate – wysuszone liście ostrokrzewu paragwajskiego
mate – skrót od yerba mate, ale także naczynie do picia ( wykonywane z drewna, tykwy lub metalu)
bombilla – rurka przez którą pije się mate
terere – yerba mate w wersji „na zimno”, pita z ziołami lub owocami( szczególnie popularna w Paragwaju)
guampa – naczynie do picia terere( wykonywane najczęściej z bydlęcego rogu lub kopyta)
palo santo – drzewo, z którego wykonuje się naczynia do picia mate
matero – osoba przygotowująca mate
cebador – osoba serwująca mate zazwyczaj gospodarz)
mate con bobilla – wspólne picie mate
mate russo – sposób picia wymyślony przez emigrantów rosyjckich- yerba mate z sokiem owocowym(najczęściej pomarańczowym)
mate cocido – mate w torebkach ekspresowych
compuesta – mate z dodatkiem ziół- mięty, tymianku, lipy, rumianku
lavado – mate po wielu dolewkach
yrbera – pojemnik do przechowywania mate
Magdalena Ramos