Bakterie z dotkniętego próchnicą zęba mogą stać się źródłem innych zakażeń, ma ona bowiem wpływ na stan krwi, a więc i całego organizmu. To m.in. dlatego tak istotna jest odpowiednia profilaktyka stomatologiczna, zwłaszcza u najmłodszych, u których dopiero rozwija się układ immunologiczny odpowiedzialny za odporność organizmu. W jaki sposób dbać o zęby dziecka? Co robić, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia próchnicy radzi dr n. med. Iwona Ostrowska-Różańska, zastępca dyrektora medycznego ds. stomatologii w Centrum Medycznym ENEL-MED.
„Przede wszystkim należy sobie uświadomić, że stan uzębienia wpływa na kondycję całego organizmu, zarówno osoby dorosłej, jak i dziecka. Najczęstszą chorobą jamy ustnej jest próchnica zębów, cierpi na nią aż 80 proc. polskich pięciolatków i 92 proc. nastolatków*. Prowadzi ona do odwapnienia substancji nieorganicznych tkanek zęba oraz rozpadu ich części organicznej. W zaawansowanym stadium choroby dochodzi do penetracji drobnoustrojów w głąb zęba i do okolicznych tkanek, co wywołuje stan zapalny miazgi, a następnie tkanek okołowierzchołkowych, ból, obrzęk czy ropotok. Może także doprowadzić do rozprzestrzenienia drogą naczyń krwionośnych groźnej infekcji ogólnoustrojowej. Dlatego nie należy ignorować profilaktyki i leczenia zębów – ani zębów mlecznych, ani stałych” – ostrzega dr Ostrowska-Różańska.
Powstawanie próchnicy
Uważa się, że za rozwój próchnicy odpowiedzialna jest bakteria Streptococcus mutans. Jak chronić przed nią dziecko? Przede wszystkim należy uświadomić sobie możliwe drogi zakażenia. Najczęściej jest ona przenoszona z dorosłego na dziecko poprzez ślinę, np. podczas całowania lub jedzenia tymi samymi sztućcami. Pamiętajmy, że próchnica to choroba infekcyjna, zatem opiekun łatwo może zarazić nią niemowlę w czasie czynności pielęgnacyjnych.
Aby zaistniała próchnica, potrzebne są cztery równocześnie działające czynniki:
- bakterie,
- węglowodany,
- czas oddziaływania,
- podatność tkanki zęba.
Profilaktyka to nic innego, jak kontrolowanie ich wpływu w celu obrony przed próchnicą.
Karmienie piersią
Niezwykle istotnym elementem profilaktyki jest naturalne karmienie przynajmniej przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka – optymalne w swoim składzie mleko matki jest znaczącym czynnikiem wspomagającym prawidłowy rozwój całego organizmu, a zawarte w nim składniki wchłaniają się lepiej niż te z mleka modyfikowanego. Co więcej, naturalne karmienie, poprzez stymulację w czasie odruchu ssania, zapewnia prawidłowy czynnościowy rozwój narządu żucia niemowlaka. Z badań wynika, że zbyt długie podawanie butelki czy smoczka uspokajającego ma negatywny wpływ na jego rozwój i może przyczyniać się do powstawania wad zgryzu.
Karmienie butelką to również przedłużony czas kontaktu pożywienia z powierzchnią zębów. Szczególnie niekorzystne dla ich zdrowia są produkty zawierające cukier, jak np. sok czy wiele kaszek. Dlatego tak ważne jest, aby nie usypiać dziecka słodkimi napojami – pozwoli nam to uniknąć tzw. „próchnicy butelkowej”, czyli wywołanej przedłużonym (kilkugodzinnym czy całonocnym) kontaktem z pokarmem o niskim pH.
Dieta dziecka sprzyjająca zdrowym zębom
Wybierając posiłki czy napoje dla dziecka niekarmionego już wyłącznie piersią, warto zwrócić uwagę na skład kupowanych artykułów i w miarę możliwości decydować się na te, które nie są dosładzane. Do snu najlepiej podawać wyłącznie mineralną wodę niegazowaną dla dzieci, ona też najlepiej ugasi pragnienie w ciągu dnia.
Warto pamiętać, że główną przyczyną próchnicy jest nie tyle duża ilość węglowodanów, co ich częste przyjmowanie, lepka konsystencja pokarmu (dłużej utrzymuje się na zębach) oraz wydłużony czas jego oddziaływania na szkliwo. Dobrze zatem wyznaczyć czas, w którym pociecha będzie mogła zjeść „zakazane” produkty, a następnie wypłukać jamę ustną i wyszczotkować zęby. Najbardziej niekorzystny wpływ na stan uzębienia ma podjadanie oraz popijanie słodzonych napojów między posiłkami. Każdy, nawet najmniejszy posiłek obniża pH (powoduje zakwaszenie środowiska) w ustach, co sprzyja powstaniu próchnicy.
Prawidłowa, zbilansowana dieta to ważny element profilaktyki stomatologicznej – wpływa na wzmocnienie struktur twardych tkanek zęba. Starajmy się zatem zachęcać dziecko do spożywania produktów, które nie mają ewidentnych właściwości próchnicotwórczych (np.: ciemnego pieczywa, serów, pełnoziarnistych kasz, mleka, świeżych warzyw i owoców), zamiast zawierających duże ilości cukru pokarmów i napojów czy wysokoprzetworzonych produktów na bazie białej mąki.
Istotne jest, aby dziecko możliwie wcześniej rozpoczęło naukę jedzenia łyżeczką i picia z kubka. Spożywanie twardych pokarmów ma duże znaczenie w profilaktyce wad zgryzu – przyczynia się do prawidłowego rozwoju kości i mięśni twarzy. Wywołuje także wzrost wydzielania śliny, która ma działanie buforujące, czyli neutralizujące działanie kwasów, co sprzyja zapobieganiu próchnicy.
Nauka dobrych nawyków
Nie zwlekajmy zatem zbyt długo z wizytą u stomatologa. Do dentysty chodzimy nie tylko leczyć zęby, ale przede wszystkim, aby zapobiegać ich chorobom! Pierwsza wizyta u specjalisty powinna mieć miejsce jeszcze przed pierwszymi urodzinami dziecka, a najlepiej po wyrznięciu się pierwszych zębów (ok. 6. miesiąca), tymczasem 25 proc. polskich pięciolatków i 9 proc. siedmiolatków nigdy nie było u dentysty*. Podczas pierwszej wizyty, stomatolog sprawdzi stan jamy ustnej dziecka, udzieli wskazówek dotyczących higieny i zaproponuje odpowiednią profilaktykę, której powinniśmy skrupulatnie przestrzegać – tak w domu, jak i w gabinecie – ucząc tym samym rodziców, a z czasem i dziecko, odpowiednich nawyków higienicznych. Wczesny i niepołączony z bólem kontakt ze stomatologiem nie będzie wywoływał lęku przed wizytą w gabinecie dentystycznym – zapobiegnie dentofobii i wpłynie na częstsze wizyty kontrolne w przyszłości. Wszystko to pozwoli na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia próchnicy i skutkować będzie lepszym stanem zębów w dorosłym życiu.
Specjaliści zalecają rozpoczęcie higieny jamy ustnej u dziecka jeszcze przed pojawieniem się pierwszego zęba. ”Bezzębne dziąsła niemowlęcia należy przemywać przynajmniej dwa razy dziennie i koniecznie po karmieniu nocnym zwilżoną w letniej przegotowanej wodzie lub naparze z rumianku i nawiniętą na palec gazą wyjałowioną. Pierwsze zęby mleczne czyścimy (także dwa razy dziennie) samą wodą i miękką dziecięcą szczoteczką o małej zaokrąglonej główce – pozwala to na usunięcie płytki bakteryjnej gromadzącej się na zębach. Dziąsła i język oczyszczamy gazikiem, zapobiega to osiadaniu resztek jedzenia, a tym samym utrudnia kolonizację bakterii próchnicotwórczych. Ok. 1. roku życia wyrzynają się zęby boczne, które posiadają bruzdy i guzki – można je dokładnie wyczyścić jedynie przy pomocy szczoteczki. Dziecku w tym wieku możemy pozwolić, oczywiście pod naszym nadzorem, na próby samodzielnego szczotkowania, traktujmy je jednak jako naukę poprzez zabawę, nie zaś pełne umycie zębów” – radzi dr Ostrowska-Różańska.
Profesjonalne wsparcie specjalisty
Proces powstawania próchnicy zębów u dzieci zaczyna się od zmętnienia szkliwa zęba. Jest to biała plama próchnicowa, która nie wymaga jeszcze zaopatrzenia stomatologicznego, może wycofać się po zastosowaniu zaleconych przez lekarza preparatów: profesjonalnych – stosowanych w gabinecie i/lub tych do samodzielnego użytku w domu. Jeśli nie zostaną wprowadzone odpowiednie działania prewencyjne, dojdzie do zajęcia głębszych tkanek zęba. Bakterie S. mutans kolonizują się na zębach, zatem próchnica teoretycznie może pojawić się już w pierwszym zębie.
Dlatego w profilaktyce tak ważne są również profesjonalne zabiegi, które wzmocnią zęby dziecka i ochronią je przed próchnicą. Stomatolog oczyści powierzchnie zębów, a na szkliwo naniesie preparaty wzmacniające (zazwyczaj zawierające związki fluoru). Regularne wizyty pozwalają zmniejszyć ryzyko powstawania próchnicy oraz osiągnąć doskonałe efekty w postaci zdrowych i pięknych zębów.
„Wizyta kontrolna powinna być przeprowadzana co pół roku u osoby dorosłej, a u dzieci, ze względu na większą skłonność do próchnicy, co 3 – 4 miesiące. Wynika to ze szczególnej budowy zęba mlecznego oraz często mniej dokładnej higieny. Dzieciom w wieku przedszkolnym oferuje się profilaktykę fluorkową i niefluorową: lakowanie, usuwanie osadów czy preparaty stabilizujące poziom bakterii próchnicotwórczych” – wymienia specjalistka z CM ENEL-MED.
Czynności pielęgnacyjne systematycznie podejmowane w domu pomogą utrwalić i przedłużyć efekty profesjonalnych zabiegów wykonanych w gabinecie stomatologicznym.
10 kroków do zdrowych zębów Twojego dziecka:
Alejakobiet.pl