Jak pocieszyć drugiego człowieka w nieszczęściu? A czego nie mówić, żeby nie poczuł się gorzej. Nie wystarczy dobra wola, trzeba wiedzieć jak pomóc, trzeba nauczyć się zdrowo okazywać empatię.
Zdrowa empatia to nie tylko zrozumienie dla czyichś problemów, to emocjonalne i mentalne wczuwanie się w przeżycia drugiego człowieka.
Ale w tym wczuwaniu nie można stracić dystansu, bo to nie moje emocje i nie moje potrzeby, tylko drugiej osoby. Żeby być dla kogoś wsparciem, trzeba pamiętać o odróżnianiu swoich emocji i przeżyć od emocji przyjaciela.
Być empatycznym to pozwolić drugiej osobie na ekspresję „gorących” emocji i przekonań, uznać, że te emocje są dla niej problemem, nawet eśli uważamy inaczej. Bo tak naprawdę, nie ma emocjonalne błahych problemów, gdyś ktoś mówi, że mu źle i cierpi, to tak jest, nie ważne jak bardzo według nas jest to oparte na faktach bądź nie. Nigdy więc nie wolno bagatelizować czyichś uczuć.
Być empatycznym to umieć wsłuchiwać się w drugiego człowieka, czasem czytać między wersami, być jak lustrzane odbicie dla jego emocji i przeżyć. To nasza „obecność w rozmowie”, bez opinii i sądów, bez litowania się („oj biedactwo, to straszne co Ci się przytrafiło”), bez psychologizowania („to na pewno dzieje się z jakiegoś powodu i ma jakiś sens”), bez natychmiastowego „naprawiania” sytuacji, bo wcale nie musimy od razu wyskakiwać z kołem ratunkowym dla przyjaciela, nie musimy szukać rozwiązania problemów, mamy słuchać i akceptować to co właśnie przeżywa. Nie negować („wcale nie jest tak źle”), korygować czy pocieszać. Nie ma chyba nic gorszego niż słowa „wszystko będzie dobrze” w obliczu życiowej tragedii. Bo co niby ma być dobrze? Przywrócimy kogoś do życia lub zmienimy przeszłość? Jeszcze gorzej jak używamy porównań w stylu: „inni mają gorzej” albo „to jeszcze nic, jak usłyszysz co mnie się przytrafiło…”, „czemu nie cieszysz się tym co masz” itd. Takimi frazesami pogarszamy tylko stan psychiczny drugiej osoby, bo nie dość, że ma ona poczucie bycia nierozumianą, to jeszcze czuje się nieakceptowana z tym co czuje (bo przecież powinna się cieszyć z tego co ma, i czego nie straciła).
Błędem w wyrażaniu empatii jest też wchodzenie w czyjeś uczucia na przykład słowami: „wiem co czujesz”. Nie wiemy, i możemy się tylko domyślać i pytać przyjaciela wprost co czuje, ale wiedzieć tego nie możemy.
Przyjaciel w potrzeba nie oczekuje też od nas za każdym razem doradzania, i my też nie musimy się do tego poczuwać. Bo przecież przyjaźń nie oznacza naprawiania czyjegoś życia, nawet jeśli nam się wydaje, że wiemy lepiej. Więc jeśli chcesz być empatyczny nie pouczaj swojego przyjaciela „musisz na to spojrzeć z innej strony, bo tak wcale nie jest, że…”, nie doradzaj, jeśli wprost nie pyta Cię co byś zrobił na jego miejscu. Nigdy jednak nie pozwalaj aby użalał się nad sobą i pogrążał w nieszczęściu.
Empatia to ważna cecha, bo okazując ją i otrzymując czujemy się rozumiani, akceptowani i bezpieczni. Jest potwierdzeniem miłości, bo potrafimy wczuć się w bliskiego dla nas człowieka.
Anna Sosinowska – Psycholog, mediator rodzinny, terapeuta. Psychologię ukończyła na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, pracowała na oddziałach onkologicznym oraz psychiatrycznym. Obecnie pracuje w Poradni Zdrowia Psychicznego w Bytomiu, prowadzi również Poradnię Psychologiczną, a od 2010 roku pisze artykuły i porady psychologiczne dla gazet i wortali internetowych.
W swojej pracy oprócz diagnostyki, terapii i poradnictwa psychologicznego, zajmuje się także psychologią menedżerską, a wśród swoich zainteresowań wymienia między innymi psychopatologię ekspresji, w ramach której prowadzi badania rysunków dzieci oraz pacjentów chorujących na schizofrenię.