Specjaliści definiują wypalenie zawodowe jako konflikt pomiędzy wyobrażeniem o własnej skuteczności w pełnieniu określonej roli a osiągniętymi rezultatami. W języku przeciętnego pracownika to po prostu całkowita niechęć chodzenia do pracy, frustracja, przemęczenie, przewlekły stres, a nawet depresja. Czujemy się rozczarowani własnymi sukcesami. Wydaje nam się, że nasz dotychczasowy talent i intuicja przepadły gdzieś wraz z wiarą we własne siły i zawodową skutecznością.
Łatwopalni
Jak podkreślają psycholodzy wypalić się może każdy, niezależnie od zawodu.Istnieją jednak specyficzne cechy osobowości, które torują drogę wypaleniu, takie jak perfekcjonizm i pracoholizm, stawianie sobie wygórowanych i nierealistycznych celów, nadmierny idealizm, niska asertywność, duża potrzeba afirmacji, zdeterminowanie zawodowe i całkowite zaangażowanie się w sprawy zawodowe, ogółem wysoka orientacja na pracę. A osób o powyższym rysie osobowościowym wcale nie chroni ich satysfakcja, którą jednocześnie czerpią z pracy. To, że kochają swoją pracę dodaje im wewnętrznej motywacji, nie chroni jednak przed pułapką własnych ambicji. W ferworze pracy i obowiązków, gdzie w sposób nieunikniony kumulują się różne stresy, nie wiedzą nawet kiedy ich energia spada do zera. A wówczas, nie ma już mowy o mobilizacji, brak jest sił na podjęcie jakichkolwiek działań, nawet na odejście z pracy!
Jak się uchronić przed wypaleniem zawodowym?
Bardzo ważna jest świadomość własnych potrzeb i zadbanie o nie. Często właśnie w pracy z ludźmi, w pracy z klientem, gdzie siłą rzeczy jego potrzeby są ważniejsze od naszych, łatwo wpaść w schemat: najpierw jestem dla kogoś, później dopiero dla siebie (oczywiście ten czas dla siebie często w ogóle nie nachodzi, bo doba ma tylko 24 h). Także, nie dość, że nie jesteśmy nauczeni dbać o własne potrzeby, to w dodatku efekt pracy z drugim człowiekiem zależny jest nie tylko od nas, ale również od tej drugiej strony. I to połączenie właśnie, braku kontroli nad efektem naszej pracy i odsuwanie własnych potrzeb na dalszy plan sprzyja wypaleniu. Zbyt często też wyznaczamy sobie nierealne cele, które nie dość, że nieosiągalne, to wymagają od nas zaangażowania wszystkich swoich sił w jedną sferę życia (w sferę zawodową). Gdy ponosimy porażkę w tej jedynej ważnej sferze życia to nie pozostaje nam nic innego. Dlatego czas i siły trzeba rozdzielać na więcej sfer, nie żyć wyłącznie pracą. Należy koncentrować się na sukcesach, a z porażek wyciągać wnioski. Ale najpierw jednak sukces trzeba po pierwsze zauważyć, a po drugie docenić, tak, aby każdy sukces był pozytywnym wzmocnieniem naszych dalszych działań.
Ważną umiejętnością w przeciwdziałaniu wypaleniu, jest tak zwane zarządzanie stresem, a więc wiedza na temat działania ciała i psychiki w sytuacjach stresowych, wiedza jak sobie ze stresem radzić (na przykład poprzez relaksacje), oraz jak stres kontrolować. Godne polecenia są: trening relaksacji progresywnej Jacobsona, trening autogenny Schulza, medytacje, czy tai-chi. Wszystkie te techniki skutecznie obniżają napięcie w ciele.
Czasem trzeba po prostu zatrzymać się na chwilę w tym biegu codzienności i zadać sobie pytania: Czy pracuję dla siebie? Dla własnej satysfakcji? Do czego właściwie dążę, czy naprawdę tego chcę? Czy jest to dla MNIE ważne? Czy tak chcę żyć? Taka autorefleksja ma szansę zawrócić nas z drogi wypalenia zawodowego.
Anna Sosinowska – Psycholog, mediator rodzinny, terapeuta. Psychologię ukończyła na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, pracowała na oddziałach onkologicznym oraz psychiatrycznym. Obecnie pracuje w Poradni Zdrowia Psychicznego w Bytomiu, prowadzi również Poradnię Psychologiczną, a od 2010 roku pisze artykuły i porady psychologiczne dla gazet i wortali internetowych.
W swojej pracy oprócz diagnostyki, terapii i poradnictwa psychologicznego, zajmuje się także psychologią menedżerską, a wśród swoich zainteresowań wymienia między innymi psychopatologię ekspresji, w ramach której prowadzi badania rysunków dzieci oraz pacjentów chorujących na schizofrenię.