Odpowiednie odżywianie w czasie ciąży jest ważne zarówno dla kondycji przyszłej mamy, utrzymania ciąży, jak i prawidłowego rozwoju płodu. Badania naukowe potwierdzają, że właściwa dieta znacząco wpływa również na płodność. O tym, co jeść planując ciążę, a czego unikać w codziennych posiłkach rozmawiamy z dr Kingą Ziółkowską z kliniki leczenia niepłodności InviMed.
Jaką rolę w przygotowaniu do ciąży ma prawidłowe odżywianie się?
Badania prowadzone w ciągu ostatnich lat przez różne ośrodki naukowe potwierdzają związek pomiędzy odżywianiem a płodnością. Utrzymanie dobrej kondycji i dobrego stanu zdrowia korzystnie wpływa na zapłodnienie i ciążę. Odpowiednia dieta, dzięki której dostarczamy organizmowi potrzebnych składników, reguluje produkcję hormonów, owulację, ma wpływ na funkcjonowanie narządów rozrodczych oraz jakość nasienia. To, co jemy, ma również znaczenie dla prawidłowego zagnieżdżenia zarodka w jamie macicy oraz jego rozwoju. Lepsze efekty przynosi także terapia związana z leczeniem niepłodności, gdy pacjent jest w ogólnie dobrym stanie zdrowia.
Istnieje więc wiele powodów, by planując ciążę, przyjrzeć się dokładnie temu, co mamy na talerzu. Ważne, by jeść zdrowo, urozmaicać codzienny jadłospis, unikać konserwantów i produktów przetworzonych. Te podstawowe zasady dotyczą, oczywiście, obydwojga partnerów.
Jak na płodność wpływa waga, szczególnie otyłość lub niedowaga?
Udowodniono, że zarówno otyłość, jak i niedowaga mogą prowadzić do kłopotów z zajściem w ciążę. Źle zbilansowana dieta może zachwiać gospodarkę hormonalną organizmu kobiety, a w konsekwencji zakłócać cykl menstruacyjny i owulację. Otyłość prowadzi do zmian w komórce jajowej, polegających na zaburzeniu jej metabolizmu, co utrudnia zajście w ciążę. Ale również panie o zbyt niskim wskaźniku BMI, czyli za niskim stosunku masy ciała do wzrostu i niedowadze, mogą mieć problemy z płodnością. Jeśli są zbyt szczupłe, w skrajnych przypadkach może dojść nawet do zatrzymania owulacji. Dlatego też tak ważne jest, by przygotowując się do ciąży, unormować wagę oraz przestawić się na odpowiednią dietę, opartą na pełnowartościowych składnikach.
Jakie błędy żywieniowe popełniają najczęściej pary, które mają problem z zajściem w ciążę?
Dobrze zbilansowana dieta polega przede wszystkim na jakościowym doborze spożywanych posiłków i dostarczaniu organizmowi odpowiednich składników. Niestety, często o tym zapominamy, skupiając się na smakach i wartościach kalorycznych dań. Aby nasz organizm mógł dobrze funkcjonować, potrzebuje pięć podstawowych grup składników odżywczych, czyli: białek, tłuszczów, węglowodanów, składników mineralnych i witamin. Pamiętajmy o tym, że zasady prawidłowego żywienia dotyczą obydwojga partnerów. Niestety, badania wykazują, że na przykład aż 83 proc. mężczyzn, którzy są pacjentami klinik leczenia niepłodności, nie jada pięciu porcji warzyw i owoców dziennie.
Jakie składniki są szczególnie ważne, gdy planujemy ciążę?
Jest kilka składników, o których powinniśmy pamiętać, stosując dietę poprawiającą płodność. Należy do nich m.in. kwas foliowy, który odgrywa ważną rolę w działaniu układu krwiotwórczego oraz wpływa na rozwój komórek organizmu. Niedobór kwasu foliowego u kobiet może spowodować osłabienie komórek jajowych lub też wstrzymanie owulacji. U mężczyzn z kolei zbyt mała jego ilość może obniżyć jakość i ruchliwość plemników.
Inny istotny składnik to nienasycone kwasy tłuszczowe, obecne głównie w tłustych rybach. Dostarczają nie tylko energii i są nośnikiem witamin, ale również regulują ciśnienie tętnicze, wspomagają pracę przewodu pokarmowego, nerek oraz narządów rozrodczych. Badania Erasmus University Medical Center w Rotterdamie udowodniły, że obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych w organizmie pacjentów starających się o dziecko zwiększa szansę na zapłodnienie aż o 40 proc.
Kwas tłuszczowy omega-3 dodatkowo stabilizuje cykl menstruacyjny oraz poziom hormonów w organizmie kobiety. Jego obecność sprzyja również wytwarzaniu większej ilości śluzu szyjkowego oraz lepszemu ukrwieniu macicy, co ułatwia zagnieżdżenie się zarodka. Nie bez znaczenia jest też zbawienny wpływ omega-3 na skutki stresu, jednego z największych wrogów płodności.
Ważne są tzw. „dobre białka”, głównie te pochodzenia roślinnego, które u kobiet regulują owulację. W diecie przed ciążą należy pamiętać również o pełnotłustym nabiale. Badania Brigham and Women’s Hospital w Bostonie wykazały, że jedna porcja pełnotłustego produktu nabiałowego dziennie, najlepiej mleka, zmniejsza niepłodność owulacyjną o 22 proc., natomiast spożywanie takiej samej ilości nabiału niskotłuszczowego zwiększa ryzyko niepłodności o 11 proc.
Kolejnym ważnym składnikiem w diecie osób planujących ciążę jest żelazo, które wspiera ogólną kondycję oraz odporność organizmu. Żelazo korzystnie wpływa także na funkcjonowanie komórki jajowej oraz zarodka. Z kolei w posiłkach panów powinien znaleźć się cynk, mający znaczenie dla odpowiedniego poziomu testosteronu oraz jakości plemników, a także pracy narządów rozrodczych.
Które z witamin mają znaczenie w diecie przyszłych rodziców?
Najważniejsze witaminy to E oraz D. Niedobór witaminy E zmniejsza ilość hormonu gonadotropowego, co przyczynia się do uszkodzenia plemników. U kobiet witamina E korzystnie wpływa na przebieg ciąży i rozwój płodu oraz pomaga uniknąć poronień. Natomiast witamina D jest niezbędna do produkcji hormonów koniecznych do prawidłowego przebiegu owulacji, a u mężczyzn wiąże się z jakością plemników oraz poziomem hormonów – androgenu i testosteronu.
Czy przed ciążą pary powinny stosować suplementację?
Nie wszystkie składniki jesteśmy w stanie dostarczyć organizmowi nawet w dobrze przygotowanych i zbilansowanych posiłkach. W sytuacjach niedoboru, lekarz może zalecić odpowiednią suplementację, czyli uzupełnienie diety. Do najczęściej stosowanych suplementów dla kobiet, które planują ciążę, należy kwas foliowy. W okresie od października do kwietnia warto też sięgnąć po suplementy witaminy D oraz kwasu omega-3.
Stosując preparaty zawierające witaminy i minerały, pamiętajmy jednak, że są one jedynie uzupełnieniem odpowiednio zbilansowanej, zdrowej diety. Ważne, by o suplementacji decydował lekarz na podstawie aktualnych badań.
Gdzie znaleźć cenne składniki „diety płodności”?
kwas foliowy: szpinak, sałata, brokuły, nasiona roślin strączkowych, owoce cytrusowe, drożdże, wątroba, produkty zbożowe z pełnego przemiału
żelazo: produkty zwierzęce, zwłaszcza czerwone mięso, ryby, rośliny strączkowe, orzechy, buraki, korzeń pietruszki, suszone morele
cynk: nasiona roślin strączkowych, pestki dyni, jaja, mięso, mleko i produkty mleczne oraz produkty zbożowe z pełnego przemiału (np. pieczywo razowe, orkiszowe, typu graham, kasze)
nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT): morskie ryby (ale uwaga na łososie, tuńczyki, czy makrele z hodowli – mogą zawierać rtęć lub inne toksyczne związki), oleje roślinne, awokado
witamina E: oleje roślinne, zwłaszcza słonecznikowy, zarodki pszenicy, orzechy laskowe, żółtka jaj, warzywa liściaste (np. szpinak, sałata), natka pietruszki
witamina D: słońce, ser, mleko, tłuste ryby
Alejakobiet.pl